​Η ιστορία ενός τόπου είναι και οι άνθρωποι που τον κατοίκησαν. Μέσα από την έρευνα του Ευάγγελου Β. Τσακνάκη στο Θεσσαλικό Ημερολόγιο, έχουμε πλέον τη μοναδική ευκαιρία να «γνωρίσουμε» ονομαστικά τους κατοίκους της Δολίχης (τότε Ντούχλιστας) του 1521.

​Εκείνη την εποχή, το χωριό βρισκόταν στη μεγαλύτερη πληθυσμιακή του ακμή με περίπου 1.890 κατοίκους. Παρακάτω παρουσιάζουμε μια αναλυτική ματιά στα ονόματα και τα επώνυμα που κατέγραψαν οι οθωμανοί απογραφείς πριν από 505 χρόνια.

​Τα «Δυνατά» Ονόματα της Δολίχης

​Στην απογραφή καταγράφηκαν συνολικά 58 διαφορετικά βαφτιστικά ονόματα και 139 διαφορετικά επώνυμα. Η κυριαρχία των ελληνικών χριστιανικών ονομάτων είναι συντριπτική.

​Τα πιο συχνά ονόματα που συναντάμε:

• ​Γιάννης: Το πιο διαδεδομένο όνομα (57 κάτοικοι), με επώνυμα όπως Γιάννη Κύρκος, Γιάννη Πολύμερος και Γιάννη Ντούμος.

• ​Δήμος: 37 κάτοικοι έφεραν αυτό το όνομα, όπως οι Βλάχος Δήμος, Βόιας Δήμος και Βράτη Δήμος.

• ​Γιώργος / Γιώργης: 35 κάτοικοι, ανάμεσά τους οι Γιάννη Γιώργος, Ήβου Γιώργος και Κράγιου Γιώργος.

• ​Νικόλας / Νίκος: 29 κάτοικοι, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τους Αργυρού Νίκος, Δημάκη Νικόλας και Καρότης Νίκος.

• ​Σταμάτης: 26 κάτοικοι, όπως οι Κόμη Σταμάτης, Μουρίκη Σταμάτης και Παράσχη Σταμάτης.

​Επώνυμα με Ιστορική Σημασία

​Τα επώνυμα της εποχής μας αποκαλύπτουν πολλά για την κοινωνική δομή και την καταγωγή των οικογενειών:

• ​Βυζαντινή Κληρονομιά: Ξεχωρίζει το επώνυμο Ράλλης (12 οικογενειάρχες), το οποίο είναι βυζαντινής προέλευσης.

• ​Επαγγελματικά: Μας δείχνουν τις ασχολίες των κατοίκων, όπως Ράφτης (Γιάννης & Κυριάκος), Σαμαράς (Δήμος, Ινέβος, Μίχος, Νίκος), Τσαγκάρης (Σταμάτης) και Δραγουμάνος (Παράσχης).

• ​Καταγωγή: Κάποιοι κάτοικοι είχαν έρθει από αλλού, όπως ο Στεφανίδη Άγγελος από τα Σέρβια (Σερφίτσε), ο Λερίτσα Γιάννης από το Μαρούλι και ο Αρδίκας Θόδωρος από τον Τριαντάφυλλο.

• ​Μητρωνύμια: Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα επώνυμα που προέρχονται από το όνομα της μητέρας, όπως Καλίτσας, Κορίνας, Μάρους και Φρόσως.

​Οι Ιερείς και οι Ευεργέτες

​Το 1521 στη Δολίχη υπήρχε έντονη θρησκευτική ζωή. Στην απογραφή αναφέρονται πολλοί ιερείς, όπως ο παπά-Δημήτρης, ο παπά-Κώστας, ο παπά-Νικόλας, ο παπά-Νομικός, ο παπά-Παράσχης, ο παπά-Σταμάτης και ο παπά-Συμεών.

​Αξίζει να σημειωθεί ότι ορισμένα από αυτά τα ονόματα ταυτίζονται με τους δωρητές που ανακαίνισαν τον ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος το 1515/1516, όπως ο παπά-Δημήτρης, ο Ιωάννης Καρβούνου και ο Δημήτριος Μπούιος.

​Οι «Ξένοι» και οι Εξισλαμισμένοι

​Η απογραφή καταγράφει επίσης έναν μουσουλμάνο ζευγίτη, τον Χιζίρ Αβδουλλάχ, ο οποίος ήταν χριστιανός που είχε εξισλαμιστεί (το όνομα Αβδουλλάχ σήμαινε «παιδί του Αλλάχ» και δινόταν συχνά σε εξισλαμισμένους). Επίσης, αναφέρονται ονόματα σλαβικής προέλευσης όπως Βλάνδος και Ράικος.

​Η καταγραφή Γυναικών

​Παρόλο που οι απογραφές της εποχής ήταν ανδροκρατούμενες, διασώζονται τα ονόματα 28 χηρών που ήταν αρχηγοί νοικοκυριών, όπως η Λεμονιά από το Μαρούλι, η Βασίλη, η Γιώργου, η Ραλλού και η Σταύρου.

​Πηγή: Ευάγγελος Β. Τσακνάκης, «Ιστορικά στοιχεία για τη Δολίχη της Ελασσόνας το 1521», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 86 (Λάρισα 2024), σελ. 320-326.